Huizen bouwen met strobalen

Een tijd geleden schreef ik al eerder een artikel over Earthships: energie neutrale en zelfvoorzienende huizen, vaak gedeeltijk gebouwd met autobanden en gerecycled afval. Ook bracht ik een jaar geleden een bezoek aan het eerste Earthship in Nederland (in Zwolle) om deze met eigen ogen te bekijken. Maar een andere opkomende trend op het gebied van duurzame architectuur is het bouwen met stro. Of beter gezegd; met strobalen. Het resultaat hiervan zijn prachtige, warme en sferische huizen gebouwd in traditionele bouwstijlen maar ook in vernieuwende architectonische stijlen.



Geschiedenis van het bouwen met stro
Traditioneel is het bouwen van huizen uit strobalen in Nebraska (VS) waar het eerste strobalenhuis in 1896 is gebouwd. Deze bouwstijl heet tegenwoordig de ''Nebraska-style'' of de ''Load-bearing'' stijl. Rondom 1900 was er een grote belangstelling voor het bouwen met strobalen, welke afnam na de Tweede Wereldoorlog omdat bouwmaterialen als hout en verschillende synthetische materialen voor het groter publiek beschikbaar werden. Tegenwoordig wordt er ook in landen als Canadam Nieuw-Zeeland, Australie en in verschillende Europese landen met stro gebouwd. Tot op heden zijn er zo'n 10.000 gebouwen uit strobalen vervaardigd, waarvan er zo'n 80 in Nederland staan.


Voorbeelden van verschillende bouwstijlen met stro




















 

Voordelen en nadelen van strobouw
 

Voordelen:
– Stro is een 100% biologisch restproduct en dus een milieuvriendelijk bouwmateriaal. De energie om dit restmateriaal te winnen is minimaal. Het bouwen van een huis uit strobalen zorgt voor een CO2-besparing van 18 ton ten opzichte van metselwerk (dat staat gelijk aan 2,5 jaar huishoudelijk verbruik)

– Stro is vrij van giftige stoffen

– Strobalen hebben een zeer lange levensduur en is ook weer herbruikbaar

– Strobalen zijn als het ware grote bakstenen van 48cm x 80cm x 36cm waar eenvoudig en snel mee te bouwen valt wat het materiaal zeer geschikt maakt voor zelfbouw

– De warmte isolatie van een strobaal is zeer goed (Rc-waarde van 7,8m2 K/W voor liggende balen)

– Strobalen dempen geluid (tot ongeveer 50 dBA)

– Strobalen voldoen aan de brandwerende eisen die worden gesteld aan bouwmaterialen (strobalen zijn te compact en daarmee te luchtdicht om eenvoudig vlam te kunnen vatten)

– De leemafwerking zorgt voor een aardse en mooie oppervlakte structuur van wanden en vloeren

– Insecten en dieren als muizen, torren en termieten eten geen stro. Deze dieren worden doorgaans
vaker aangetroffen in bouwsystemen van ander materiaal dan stro.

– Het bouwen met strobalen is ongeveer even duur als het bouwen van een tradionele spouwmuur of HBS-wand (ongeveer €220 per m2)



Nadelen:
– Tijdens de bouw moet er voorzichtig omgegaan worden met open vuur om brand te voorkomen. Na de bepleistering met leem is zijn de wanden echter niet langer vatbaar voor brand

– Tijdens de bouw mogen de strobalen niet in aanraking komen met veel vocht omdat deze dan (eventueel zelfs later na de verwerking) kunnen gaan rotten en schimmelen

– De wanden van strobalen muren zijn doorgaans enkele centimeters dikker dan meer reguliere wanden, maar strobalen isoleren wel weer beter dan andere bouwmaterialen.
 

Basis van verschillende technieken

Volgens Michel Post (architect en specialist op het gebied van strobouw) zijn er ongeveer 20 verschillende bouwmethoden bekend voor strobouw. Naast de genoemde Nebraska -methode, wordt ook de Franse Bouwmethode vaak toegepast. Bij de Nebraska-methode liggen de strobalen in een halfsteensverband op elkaar. Bij de Franse methode liggen de balen bovenop elkaar gestapeld en worden de balen ingeklemd en vastgezet door middel van houten platen:


 

Ter afwerking en om de strobalen te beschermen tegen vocht en rottingsgevaar, worden de strobalen gestuct met een laag leem. Ook leem is een materiaal dat goedkoop een eenvoudig zelf te maken is. Leem wordt gemaakt van een mengsel van klei, zand en water. Lees hier meer over het zelf maken van leem.




Leem is een organisch bouwmateriaal dat zich leent veel een rijke variatie aan toepassingen, zoals bovenstaande voorbeeld waarbij veel organische en ronde vormen zijn gemaakt d.m.v. strobouw en leem. Ook is het maken van tekeningen en kleine boetseerwerken mogelijk ter decoratie van leemwanden.



Meer info over strobouw

Kenniscentra:
ESBC
Informatie over het bouwen met stro is veelal open source dankzij verschillende organisaties die zich inzetten om informatie over strobouw te verspreiden als de European Straw Bale Gathering die iedere 5 jaar de International Straw Bale Gathering Conference organiseren.

Michel Post (NL)
Voor het schrijven van dit artikel van ik het boek Bouwen met Stro van Michel Post zeer schatplichtig, welke een mustread als (basis)introductie op het bouwen met stro:
Post, M., (2013), Bouwen met Stro, Nederlandse huizen van ecologisch materiaal, Uitgeverij Eneas, Boxtel. Het boek is te bestellen bij Aeneas of Bol.com.

Michel Post is een architect met een specialisatie in strobouw. Op zijn website Strobouw.nl staat nog veel informatie over het bouwen met stro. Ook geeft Post met regelmaat lezingen, presentaties en workshops over dit onderwerp. Ook is op de pagina Strobouwarchitecten.nl een overzicht te vinden van Nederlandse architectenbureau's die zich gespecialiseerd hebben in strobouw.

Literatuur:
- Gernot, M., Building With Straw, Design and Technology of a Sustainable Architecture, Friedemann Mahlke
- Van Luipen, P. B., The Technical Feasibility of Straw as a Building Material in The Netherlands
- Strawbalebuilding Research + Development 2003 – 2009, Fachverband Strohballenbau Deutschland e.V. (FASBA)

Bronnen:
Post, M., (2013), Bouwen met Stro, Nederlandse huizen van ecologisch materiaal, Uitgeverij Eneas, Boxtel